Jak określić wysokość zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną przemocą domową?

W jednym z poprzednich artykułów zatytułowanym „Zadośćuczynienie za krzywdę wyrządzoną przemocą domową”  wskazałam, że zachowanie sprawcy przemocy polegające na biciu, szarpaniu, popychaniu, zgwałceniu, opluwaniu, wyrzucaniu z mieszkania, zamykaniu w pokoju, niszczeniu sprzętów domowych, poniżaniu, znieważaniu słowami obraźliwymi czy wypowiadaniu gróźb jest przestępstwem skutkującym wydaniem wyroku skazującego w postępowaniu karnym.

Stosowanie przemocy jest jednocześnie czynem niedozwolonym w rozumieniu art.415 kodeksu cywilnego uzasadniającym wystąpienie przez osobę doświadczającą przemocy przeciwko sprawcy przemocy na podstawie art.445§1 i 2 k.c. w zw. z art.444§1 k.c. lub art.448 k.c. z powództwem o zapłatę zadośćuczynienia za krzywdę.

Z przytoczonego artykułu wiecie już, że osoby doświadczające przemocy w rodzinie mogą:

• doprowadzić do wszczęcia postępowania karnego przeciwko sprawcy przemocy domowej celem wymierzenia mu kary w wyroku skazującym za przestępstwo, np. znęcania się z art.207§1 k.k. Więcej na ten temat przeczytacie w artykułach:  „Jak zawiadomić o przestępstwie przemocy domowej?”, „Prawa kobiety dotkniętej przemocą w postępowaniu przygotowawczym” oraz „Prawa kobiety dotkniętej przemocą w postępowaniu karnym przed Sądem” 

a jednocześnie

• wystąpić z roszczeniem, czyli żądaniem zapłaty na ich rzecz od sprawcy przemocy zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu doznanej krzywdy: bólu cierpienia, strachu, poniżenia, naruszenia godności osobistej. Zadośćuczynienie  ma na celu zrekompensowanie ofierze przemocy w sposób materialny (pieniężny)  krzywdy, jakiej doznała na skutek stosowanej wobec niej przemocy. Więcej na ten temat przeczytacie w artykułach: „Wysokość zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzona stosowaniem przemocy domowej” oraz „Dochodzenie od sprawcy przemocy odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdę”.

W tym artykule opiszę, jak określić wysokość zadośćuczynienia dochodzonego od sprawcy przemocy domowej, a więc, jakie okoliczności wpływają na wysokość zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną stosowaniem przemocy domowej.

Kwota zadośćuczynienia z tytułu krzywdy wyrządzonej przemocy w rodzinie jest trudna do określenia, gdyż dotyczy kwestii, których nie można zmierzyć, takich jak na przykład doznany ból fizyczny i psychiczny, lęk o życie i zdrowie swoje i osób najbliższych, poczucie osamotnienia, upokorzenie, obniżenie poczucia wartości własnej osoby,itp. Istnieje jednak kilka okoliczności, które Sąd bierze pod uwagę przy określaniu wysokości zadośćuczynienia.

Oto one:

• rodzaj doznanych cierpień fizycznych– przede wszystkim chodzi tu o dolegliwość tych cierpień i ich konsekwencje, im większe cierpienie tym większa wysokość zadośćuczynienia, jakie może przyznać Sąd. Przykładowo: jeżeli Anna Kowalska wskutek przemocy stosowanej przez Jana Kowalskiego doznała złamania ręki to z tego tytułu może otrzymać wyższą kwotę zadośćuczynienia, niż w przypadku siniaków i stłuczeń

• stopień natężenia cierpienia – Sąd będzie tu więc oceniał z jaką częstotliwością i intensywnością dochodziło do aktów przemocy, im większa częstotliwość i stopień natężenia przemocy tym większej kwoty zadośćuczynienia można się domagać od sprawcy przemocy. W przypadku gdyby w domu ofiary przemocy dochodziło do codziennych awantur, wyzywania czy bicia to może się ona domagać wyższego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, niż w przypadku aktów przemocy 1-2 razy w miesiącu

• czas trwania cierpień – chodzi więc o ocenę jak długo dochodziło do przemocy, czy były to dni, tygodnie, miesiące czy lata. Tu również im dłuższy jest czas trwania cierpienia tym większe zadośćuczynienie może zasądzić sąd rozpoznający sprawę. W przypadku więc, gdy ofiara przemocy doświadczała jej przez okres 2 lat to przysługuje jej większa kwota zadośćuczynienia niż osobie, która doświadczała przemocy przez okres 2 miesięcy

• ujemne skutki zdrowotne, jakie ofiara przemocy będzie zmuszona znosić w przyszłości – chodzi więc o powstałą ułomność, na skutek której ofiara przemocy nie będzie mogła np. uprawiać określonego sportu, wykonywać określonych czynności w życiu codziennym czy określonego rodzaju pracy. Przykładowo: jeżeli Anna Kowalska, będąca pianistką, na skutek przemocy fizycznej, jakiej doświadczyła od Jana Kowalskiego doznała trwałego niedowładu ręki, to może się ona z tego powodu domagać wyższego zadośćuczynienia, gdyż nie będzie już mogła pracować w zawodzie, jaki dotychczas wykonywała. Istotne jest, że w ramach zadośćuczynienia Anna Kowalska nie będzie mogła się domagać utraconych zarobków. Takie żądanie mogłaby wysunąć w ramach domagania się odszkodowania.

• nieodwracalność następstw doświadczanej przemocy – Sąd weźmie pod uwagę np. fakt doznania trwałego kalectwa czy oszpecenia, jak również nieodwracalne następstwa w psychice ofiary przemocy w rodzinie. Przykładowo: jeżeli Anna Kowalska, na skutek przemocy fizycznej jakiej doznała ze strony męża ma bliznę na twarzy, może z tego powodu uzyskać wyższe zadośćuczynienie za krzywdę, gdyż do końca życia będzie musiała znosić skutki doznanej przemocy,

• negatywne skutki zdrowotne, jakie ofiara przemocy będzie musiała znosić w przyszłości – Sąd bierze pod uwagę to, że np. wskutek doznanej przemocy Anna Kowalska będzie zmuszona do przyjmowania konkretnych leków, będzie musiała przestrzegać specjalnej diety czy tez będzie musiała odbywać regularne wizyty lekarskie. Co jest istotne: zadośćuczynienie nie obejmie zwrotu kosztów leków, jedzenia czy dojazdu. Zadośćuczynienie będzie przysługiwało za to, że zdrowie Anny Kowalskiej ucierpiało wskutek przemocy jakiej doświadczyła oraz z powodu niedogodności, jakie będzie musiała w przyszłości znosić

• czas trwania negatywnych skutków zdrowotnych – jeżeli Anna Kowalska doznała wskutek przemocy złamania ręki to skutki tego złamania będzie odczuwać przez dłuższy czas, stąd też sąd powinien z tego powodu podwyższyć kwotę zadośćuczynienia,

• możliwość funkcjonowania w społeczeństwie – przykładowo jeżeli na skutek przemocy ze strony Jana Kowalskiego Anna Kowalska zerwała stosunki ze swoimi znajomymi i swoją rodziną, załamała się psychicznie, popadła w depresję, wówczas sąd może z tego powodu zasądzić jej wyższą kwotę zadośćuczynienia.

Są to przykładowe okoliczności jakie bierze pod uwagę sąd ustalając wysokość zadośćuczynienia. Proszę pamiętać, że to na Powodzie, a więc osobie dochodzącej od sprawcy przemocy zapłaty zadośćuczynienia spoczywa w postępowaniu przed Sądem ciężar ich wskazania, opisania i udowodnienia, np. poprzez zeznania świadków lub załączone do pozwu dokumenty.

Autor: Aplikant Adwokacki Karolina Milanowska